W jaki sposób wytworzona w ramach projektu innowacyjna technologia

Zwięzłość gleby jest najczęściej definiowana jako opór, który ona stawia podczas jej

rozcinana narzędziami, np. do uprawy. Opór ten jest uzależniony od tarcia na granicy

gleba/narzędzie oraz od lepkości gleby. Wzrost zwięzłości gleb uprawnych jest wynikiem ich

naturalnego osiadania, jednak kluczowa role w kształtowaniu zwięzłości gleb ma ugniatające

działanie kół ciągników i innych maszyn, oraz elementów roboczych maszyn i narzędzi

rolniczych. Dlatego należy spodziewać się, że w intensywnych systemach uprawy,

wymagających zaangażowania większej ilości pracy w przygotowanie łoża siennego dla roślin,

takich jak uprawa płużna, w profilu gleb mogą wystąpić objawy nadmiernego zagęszczenia i

wzrostu zwięzłości gleb.

Jedną z najczęstszych przyczyn degradacji jakości fizycznej gleb w wyniku wzrostu

zwięzłości warstw gleby jest poruszanie się po polu i prowadzenie zabiegów uprawowych w

warunkach nadmiernego uwilgotnienia gleb. Największą podatność na ugniatanie wykazują

gleby wilgotne. Dlatego wszelkie zabiegi należy prowadzić w warunkach optymalnej

wilgotności uprawowej, przy której zwięzłość i lepkość gleb są na optymalnym poziomie.

Każdy gatunek gleby posiada określoną wilgotność, przy której jej podatność na zagęszczenie

jest największa i w mechanice gruntów nosi ona nazwę optymalnej wilgotności zagęszczania.

Pomimo, że większość roślin uprawnych rozwija główna masę korzeni w warstwie

poddawanej uprawie, należy tak kształtować fizyczne właściwości gleb uprawnych, aby

możliwe było przerastanie korzeni roślin również do głębszych partii profilu glebowego.

Głębokie korzenienie się roślin uprawnych może mieć kluczowe znaczenie zwłaszcza w

warunkach posusznych, w których rośliny uprawne mogą korzystać z wody i składników

pokarmowych dostępnych w głębszych warstwach gleby. Występowanie na granicy warstwy

74uprawianej choroby gleb takiej jak podeszwa płużna czy zbytniego zagęszczenia gleby poniżej

uprawianej warstwy może znacząco ograniczać rozwój korzeni roślin uprawnych i wzmagać

ich podatność na stresy środowiskowe.

Przeprowadzone badania zwięzłości gleby w różnych technologiach uprawy roli

wykazały, że pomimo pewnych tendencji, analiza statystyczna nie potwierdziła istotnego

wpływu uprawy na zwięzłość poszczególnych warstw gleby na różnych głębokościach. Na

rysunku x przedstawiono łącznie uśrednione wartości z 72 pomiarów zwięzłości gleby

prowadzonych w trakcie wegetacji ziemniaka w doświadczeniach polowych w trzech

technologiach uprawy – A – uprawa bezorkowa na głęboko z nawożeniem na głęboko za

pomocą agregatu autorskiej konstrukcji, B – uprawa bezorkowa całopowierzchniowa

kultywatorem, C – tradycyjna uprawa płużna.

We wszystkich analizowanych przedziałach głębokości: 0-5, 5-10, 10-15, 15-20, 20-

25, 25-30, 30-45, 45-50 cm, średnia zwięzłość gleby nie różniła się istotnie pomiędzy

porównywanymi technologiami uprawy roli. Największe rozbieżności w zwięzłości

odnotowano w warstwach głębszych – między 20 a 40 cm oraz poniżej 45 cm, zwłaszcza

pomiędzy wariantem z tradycyjna uprawa płużna a technologiami uprawy bezorkowej.

Stosowanie technologii płużnej spowodowało wzrost zwięzłości gleby w tych warstwach,

podczas gdy stosowanie uprawy głębokiej z nawożeniem na głęboko charakteryzowało się

najmniejszą zwięzłością warstw gleby poniżej 15 cm – wskazuje to na rozluźniające działanie

elementów roboczych w zasięgu ich oddziaływania. Ponadto modułowa budowa agregatu

sprawia, że ilość przejazdów po polu związana z przygotowaniem gleby do sadzenia

ziemniaków jest znacząco zredukowana w porównaniu zarówno do tradycyjnej technologii

płużnej, jak i technologii bezorkowej prowadzonej z wykorzystaniem kultywatora.